Slotenmakers hebben het altijd over hang- en sluitwerk. Bij sluitwerk kan men zich nog wel iets voorstellen, maar wat is hangwerk eigenlijk? Over het algemeen wordt er niet bij stil gestaan, maar het zijn de scharnieren en de gehengen (deurhengsels) die in deuren, ramen en luiken ziten.
Deze bouwkundige onderdelen zijn niet alleen verantwoordelijk voor de beweeglijkheid van een deur of raam, maar zijn eveneens van belang voor de integriteit ervan. Goed hangwerk is dus ook belangrijk om dieven en indringers buiten de deur te houden. Een zwak draaipunt kan kapot gemaakt worden of er kan een onderdeel uit genomen worden waardoor de sloten aan de andere kant tenietgedaan worden. Hieronder kan men meer lezen over wat de termen ‘scharnier’ en ‘geheng’ inhouden en welke beveiligingsmaatregelen getroffen kunnen worden.
Geheng is smeedwerk
De oudste vorm van hangwerk is het geheng of deurhengsel (afgeleid van ‘hangen’). Dit smeedwerk is met scharnierende kwaliteiten. Het is herkenbaar aan de veelal lange of sierlijke smeedijzeren armen die vanaf het draaipunt over een luik, raam of deur lopen. Deze uitlopers worden scharniervleugels of -bladen genoemd. De lengte van de scharniervleugels, waarin meerdere nagels of schroeven zitten, zorgt ervoor dat de krachten goed verdeeld worden over het geheng.
In het geheng zitten twee bewegende delen: de scharniervleugel, wat bevestigd is aan het draaiende deel (hetzij een luik, raam of deur) en een staartgeheng dat bevestigd is aan het onbeweeglijke deel zoals een raamkozijn of deurpost.
Een eenvoudige variant hiervan is het duimgeheng waarin één opstaande pin als draaipunt fungeert en de scharnierblad met een buisje om de pin heen draait. Andere versies zijn bekend met verschillende functies. Zo zijn er raamgehengen waarvan de bladen twee knikken maken (rechte hoeken van 90 graden) om om het glas heen te gaan. En zo loopt een kruisgeheng vanaf het scharnierpunt verticaal omhoog en omlaag om de krachten te verdelen.
Moderne scharnieren
Scharnieren (afgeleid van het Frans: charnière) zijn hangwerk dat in feite precies hetzelfde werkt als een geheng. Het enige verschil zit in de vorm. Een scharnier heeft in plaats van twee lange vleugels twee zeer korte scharnierbladen. Deze kunnen bij ramen en deuren makkelijk weggewerkt worden tussen een raam en een kozijn of een deur en een post. Daarnaast heeft elk blad meerdere holle knopen die precies tussen de knopen van het andere scharnierblad passen. In de holle doorgang van de knopen bevindt zich een langwerpige pin die als draaias dienst doet.
Er zijn ook hiervan diverse varianten verkrijgbaar. Er zijn specieke draai- of kantelramen waarin meerdere draaipunten zijn aangebracht. Deze kunnen niet alleen op de gewone zijwaartse manier opengedraaid worden, maar deze kunnen tevens van boven naar beneden open getrokken worden om een kamer te kunnen luchten.
Dievenklauw voor inbraakpreventie
Een dievenklauw is een anti-inbraaktechniek om deuren te beveiligen die naar buiten toe open gaan. Door de draairichting zit het scharnierpunt aan de buitenkant waardoor de knopen met draaipin blootgesteld zijn aan inbrekers en criminelen. Als de blootgestelde onderdelen stuk gemaakt worden of als de pin eruit wordt gehaald kan men een deur zo intrappen. Om dit te voorkomen wordt een dievenklauw aangebracht in de deurpost en de deur.
Een dievenklauw is een dikke cilindervormige staaf die vlak boven het scharnier is aangebracht in de deurpost. Daar tegenover bevindt zich in de deur een holle bus die precie op de staaf past wanneer de deur gesloten is. Doordat de dikke pin in de bus in de gesloten stand vastzit kan een indringer de deur niet meer intrappen wanneer deze de integriteit van het draaipunt heeft aangetast. Een dievenklauw is dus erg handig om uw hangwerk beter te beveiligen.